Verken transitieleer aan de hand van Two Loops model en wat dit voor jou kan betekenen.
Tool
We nemen je mee in de wereld transities met het ‘Two Loops Model’ van het Berkana Institute. Dit model helpt ons begrijpen hoe systemen opkomen en verdwijnen. Het mooie aan dit model is dat het ons ook meeneemt in de tijd tussen oude systemen en nieuwe systemen. De zogenaamde ‘tussentijd’.
Eigenlijk kun je de tussentijd zien als de periode waarin we als samenleving in transitie zijn, van het oude naar een nieuwe systeem. Denk aan de energietransitie of de transitie naar een eerlijkere, inclusievere of gelijkwaardigere wereld. In deze tussentijd moeten we ons belangrijke vragen stellen:
- Wat werkt wel en willen we meenemen naar het nieuw systeem?
- Wat gebeurt er tijdens de overgang, de transitie?
- Welke rollen spelen verschillende partijen in een transitie?
Lees Meer
Je bent je vast bewust dat ontwikkelingen en transities nooit een lineair proces zijn van A naar B, maar complex en zonder duidelijk begin en einde. Dit model legt deze complexiteit uit en geeft overzicht.
Met deze tool breng je een systeem in je eigen context in kaart. Een belangrijke stap in het begrijpen van de complexiteit van verandering en het zien van kansen die er nog liggen. Met deze tool kun je identificeren welke rollen nog moeten worden opgepakt en je strategie daarop aanpassen.
Watch & Read
De tussentijd, ook wel liminaliteit genoemd, is een term uit de antropologie. In het boek Tricky Tijden schrijft organisatieantropoloog Jitske Kramer over de tussentijd van grote veranderingen. Ze gaat in op de risico’s van onzekere tijden, de verleiding tot wilde verhalen en valse beloftes. Want hoe gaan we om met het niet-weten? Laten we de menselijke kant hiervan verder uitdiepen met behulp van haar duiding.
Inhoud van de toolkit
Deze toolkit helpt je de tussentijd en transitie in kaart te brengen. De kit bestaat uit een tool waarmee je aan de slag kan en een selectie van artikelen, video’s en bronnen ter inspiratie.
- Tool
- Watch
- Read
- Food for thought
- Follow
Food for thought
Wie vormen de nieuwe antwoorden op oude vragen?
Het ontstaan van initiatieven zoals community of practices, werkgroepen diversiteit en inclusie, commissies voor nieuwe bestuurscultuur, future generation boards zien we veel om ons heen. Met welk initiatief, cirkel of groep is jouw organisatie in de afgelopen jaren gestart of van plan te starten?
De mensen op deze plekken verkennen nieuwe antwoorden op vragen die steeds urgenter lijken te worden. Vragen zoals: Hoe kan onze organisatie er voor iedereen zijn? Hoe kan ons bedrijf zich voorbereiden op de toekomst? Hoe kan onze organisatie zich voorbereiden op de volgende generatie? Het vormen plekken van hoop, verandering en vooruitgang. En tegelijkertijd gaan deze plekken ook gepaard met sceptische houdingen en vermoeidheid.
“The emergent system forms as pioneers of new approaches start to connect and form networks and communities of practice, growing their influence and eventually superseding the old. At the same time, the dominant system begins its decline, and there is work to do in supporting the death and composting of the elements that won’t be carried forward.” – The Berkana Institute
Welkom in de tussentijd
Het opstarten van nieuwe initiatieven betekent afscheid nemen van oude gewoonten en normen. We zijn al vertrokken met een stip op de horizon, maar we zijn nog niet aangekomen. In de antropologie wordt dit liminaliteit genoemd. In andere woorden, kunnen we dit “de Tussentijd” noemen. Het klinkt logisch, maar tegelijkertijd voelt het frustrerend en onzeker. Want wat doen we verder in de tussentijd? Hoe hard die werkgroepen ook werken, het precieze antwoord op hoe de nieuwe norm eruit moet komen te zien en hoe we daar gaan komen, weten ze niet. En dat is begrijpelijk, want hoe kun je weten wat hetgeen moet zijn dat er nog niet is?
Lees Meer
In de tussentijd is het niet ongebruikelijk om de huidige norm te bevragen, twijfels te hebben over de dingen die we doen “omdat het altijd zo gedaan wordt”. We horen bijvoorbeeld steeds meer over alternatieve vormen van reizen in plaats van vliegen, en als hier een kritische overweging wordt gemaakt kan dit leiden tot reacties als “Laat ze lekker met het vliegtuig gaan” en “doe niet zo moeilijk”. Deze specifieke reactie gaf advocaat Onno de Jong in talkshow Renze op Maxim Hartman die zijn vraagtekens plaatste bij de vliegreis van het Nederlands elftal naar Duitsland, omdat het maar 6 uur met de bus was. Het is niet ‘gezellig’ om reacties als die Maxim te geven op keuzes die worden gemaakt. “Laten we het gezellig houden”, we zullen het allemaal wel eens gehoord en ook zelf gebruikt hebben. Laat dat nou net een typisch Nederlands woord zijn dat de neiging weergeeft om complexiteit plat te slaan.
“Laten we het gezellig houden”
Niet weten waar we heen gaan, onzekerheid en frustraties, nieuwe hoopvolle initiatieven en tegelijkertijd geconfronteerd worden met afscheid en het achterlaten van oude gewoonten. Kom je tot deze thema’s in een gesprek met anderen, dan is de kans groot dat:
- Je zelf compleet afhaakt vanwege de uitzichtloosheid
- Je te horen krijgt: laten we het wel gezellig houden
- Je nu je biezen pakt om aan te melden bij Extinction Rebellion
- Je zelf het onderwerp verandert naar het EK.
Want gezellig is het niet altijd als je het gevoel hebt dat je er NU wat mee moet. Wat kun je NU wel doen? Duik in het Two Loops model. Het biedt niet direct antwoorden, maar wel een nieuwe lens om naar dezelfde uitdagingen te kijken. Wij zijn er voor je ingedoken en zien dat dit model zich focust op het ontstaan van een nieuwe norm gebaseerd op overblijfselen van de ‘oude’ norm. Durven we de oude norm achter ons te laten? En wat betekent het om afscheid te nemen? Het model laat ons zien welke essentiële onderdelen en rollen bestaan in tijden van transitie. Hoe bepalen we wat we mee willen nemen naar nieuwe systemen en hoe zorgen we ervoor dat we de rest achterlaten met waardigheid? Volgens het Two Loops model betekent dit dat we een plek voor rouw moeten creëren.
Voorbeeld: De werkgroep diversiteit en inclusie representeert een nieuw systeem. Wat zegt dat over het oude systeem binnen de organisatie? Welke mensen moeten iets inleveren als we naar dit nieuwe systeem gaan en gaan er misschien op achteruit? Hoewel het voor ‘the good cause’ is, betekent het wel dat deze mensen iets achterlaten of ‘verliezen’, hetzij status, misschien salaris, ontwikkelingskansen waar ze op gerekend hadden. Om te zorgen dat de werkgroep uit kan groeien tot een nieuwe norm van de organisatie zal er een plek van rouw gecreëerd moeten worden voor deze mensen en de consequenties. Voor wie of voor welke rol moet deze plek van rouw georganiseerd worden? Zonder de plek en tijd voor rouw zal de werkgroep nooit verder komen dan dat, een werkgroep voor enkele betrokken collega’s. Dit is een van de lessen die het Two Loops model ons biedt, een model dat pleit voor een recycle aanpak. Dit houdt in dat er besloten wordt welke elementen van het ‘oude’ systeem bewaard en doorontwikkeld worden en welke achtergelaten worden. Een perfect fit voor iedereen die wel aan transitie werkt, maar ook wil voorkomen ‘het wiel opnieuw uit te vinden’. Wat doen we in de tussentijd? Vooruit kijken naar het “nieuwe normaal” en tegelijkertijd bewust afscheid nemen van het “oude normaal”.
Wat doe jij in de tussentijd?
Sta je gelijk in actiemodus en wil je aan de slag? Met de tool van Square Two kun je analyseren en in kaart brengen welke plekken in jouw organisatie het dominante systeem horen en welke bij het emergent systeem. Lokaliseer jouw plek van rouw en om wie of wat er gerouwd moet worden.
Ter aanvulling hebben wij vier leads voor je uitgezocht en verzameld. Via de screenvideo krijg je meer toelichting over het Two Loops model, deze vind je onder watch. In Read hebben wij een boek getipt van organisatieantropoloog Jitske Kramer, over de tussentijd en hoe we omgaan met het niet-weten. Onder Listen vind je een podcastaflevering met Jan Ernst de Groot over blinde vlekken in de bestuurskamer, welke plek van rouw kun je hier uit ontwaren? En op zoek naar meer inspirerende netwerken, dan kun je bij follow meer lezen over 2100, een intergenerationele movement met als missie om maatschappelijke waarde de kern van besluitvorming te maken.
Follow
Pioniers, de mensen die aan de vooravond staan van verandering, de uitdaging durven uitgaan om vooruit te lopen. Een broodnodige interventie voor changemakers in stap 5?
Steun, energie en inspiratie om door te blijven gaan en vol te houden om op de lange termijn de verandering te kunnen waarmaken. En waar vinden we dit? Op plekken waar we met anderen kunnen verbinden, samen te komen en uitwisselen. Een voorbeeld hiervan is 2100, een beweging van waar jonge en impactgedreven leiders samenkomen en zich committeren aan het veranderen van business, beleid en economie.
